23 Haziran 2015 Salı
Yılmaz Güney
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Güney (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
| Yılmaz Güney | |
|---|---|
 | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum adı | Yılmaz Pütün |
| Diğer ad(ları) | Çirkin Kral |
| Doğum | 1 Nisan 1937 Yenice, Karataş, Adana, Türkiye |
| Ölüm | 9 Eylül 1984 (47 yaşında) Paris, Fransa |
| Uyruk |  Türkiye |
| Evlilik(ler)i | Nebahat Çehre (1967-1968) Fatoş Güney (1970-1984) |
| Çocukları | Elif Güney, Yılmaz Güney |
| Meslek(ler) | Yönetmen, senarist, oyuncu,yazar |
| Etkin yıllar | 1958-1984 |
| Cannes Film Festivali | |
| Altın Palmiye (Palme d'Or) 1982 Yol FIPRESCI Ödülü (Prix de la FIPRESCI) 1982 Yol Ekümenik Jüri Ödülü Özel Mansiyon 1982 Yol | |
| Berlin Film Festivali | |
| FIPRESCI Ödülü (FIPRESCI Preis) 1977 Tüm filmleri | |
| Altın Portakal Ödülleri | |
| En İyi Senaryo 1975 Endişe En İyi Erkek Oyuncu 1967 Hudutların Kanunu 1970 Bir Çirkin Adam En İyi 2. Film 1975 Arkadaş En İyi 3. Film 1975 Zavallılar | |
| Ödüller | |
| Altın Koza En İyi Film 1970 Umutsuzlar 1971 Ağıt En İyi Yönetmen 1971 Ağıt En İyi Senaryo 1970 Umutsuzlar 1971 Ağıt En İyi Erkek Oyuncu 1969 Seyyit Han 1970 Umut 1970 Acı | |
Yılmaz Güney (Yılmaz Pütün, 1 Nisan 1937; Yenice, Karataş, Adana - 9 Eylül 1984, Paris), Zaza ve Kürt asıllı[1] Türk sinema oyuncusu, yönetmen, senarist ve yazardır.[2] Özellikle Çirkin Kral dönemi sonrasında çektiği ve önemli bir sinemacı olarak kabul edilmesini sağlayan Cannes ödüllü Yol, Sürü, Umutsuzlar gibi filmleriyle tanınır.
İçindekiler
[gizle]Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Sinema öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Yılmaz Güney'in gerçek adı Yılmaz Pütün'dür. Kendi ifadesine göre Pütün kırılması zor sert meyve çekirdeği demektir. 1937 yılında, topraksız bir köylü ailenin iki çocuğundan biri olarak dünyaya geldi. Babası Siverekli ve annesi Vartoludur. Kendisi Adana'da büyümüş ve Adana birçok filmine konu olmuştur. Adana'da bir süre Kemal ve And Film şirketlerinin bölge temsilcisi olarak çalıştı. Üniversite okumak üzere İstanbul'a gitti ve Atıf Yılmaz ile tanıştı. Bu süreçte bir yandan da hikâyeler yazıyordu. Daha sonra Atıf Yılmaz'ın da desteğiyle sinemada çalışmalarına başladı.
Sinemaya başlaması[değiştir | kaynağı değiştir]
Yılmaz Güney, 1959 yılında Atıf Yılmaz'ın yönetmenliğini yaptığı Bu Vatanın Çocukları ve Alageyik isimli filmlerin hem senaryosunu yazar hem de filmlerde rol alır ve oynar. Karacaoğlan'ın Karasevdası'nda da yönetmen yardımcılığı yapar. Yeni Ufuklar ve On Üç gibi dergilere de öyküler yazan Yılmaz Güney, bir öyküsünde komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle yargılanır ve 1961 yılında bir buçuk yıl hapis cezasına mahkûm olur.
İki yıl sonra tekrar kaldığı yerden devam eden Yılmaz Güney, o dönemde daha çok macera filmleri çeker. Filmlerinde ezilen, hor görülen bir "Anadolu çocuğunun" otoriteye başkaldırısı vardır. Bu dönemde Çirkin Krallakabını alır. Bu dönemdeki en önemli Lütfü Akad'ın yönettiği ve kendisinin yazdığı bir film olan Hudutların Kanunu'dur. Bu dönem boyunca oyunculuğunu geliştiren Yılmaz Güney, abartısız ve yalın oyunculuk anlayışı bu dönemde artık oturtmuştur.
Cezaevi ve firari yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
Yılmaz Güney, 1972 yılında "devrimcilere yardım ve yataklık yaptığı" gerekçesiyle 2 yıl hapse ve sürgüne mahkûm edildi. Yılmaz Güney içeride kaldığı süre boyunca sinema ve sanat ile ilgili fikirlerini; şiir ve öykülerini o dönemde çıkarmaya başladığı Güney dergisinde yayınlamıştır. 1974'te cezaevinden çıktı. İki yıldan fazla cezaevinde kalan Yılmaz Güney aynı yıl Arkadaş filmini çekti. Yine aynı yıl Endişe adlı filmi çekerken Yumurtalıkilçesindeki bir gazinoda ilçe yargıcı Sefa Mutlu'yu öldürmekten tutuklandı ve 25 Ekim'de Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesi'nde başlayan yargılamaların sonucu 13 Temmuz 1976'da 19 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[3][4]
Beş yıl hapis yattıktan sonra 9 ekim 1981 tarihinde izinli olarak çıktığı Isparta Yarı Açık Cezaevinden yurtdışına firar etti. Yılmaz Güney'in hapisten kaçışı da filmlerini anımsatmıştır. Hapse girmeden önce çekmiş olduğuŞeytanın Oğlu filminde: bir günlük bayram izininde dışarı çıkan ve kayıplara karışan bir adamın hikayesini anlatmıştır. Filmine benzer bir yaşantı tecrübe etmiştir. Bir günlük izin ile hapisten çıkan Güney, Antalya'nın Kaşilçesinden Yunanistan'a bağlı Meis adasına, oradan da İsviçre'ye kaçmıştır. Daha sonra Fransa'ya geçer ve yaşamının geri kalanını orada geçirir.[5]
Cezaevinde sinema ile olan ilgisi devam etti. Bu dönemde yazdığı Zeki Ökten tarafından çekilen Sürü ve yurt dışında ve yurt içinde büyük ilgi gören ve Şerif Gören tarafından Yol çekildi. Cezaevindeyken GÜNEY adlı bir sanat-kültür dergisi çıkardı. Yol'un kurgusunu tekrar yaptı ve Cannes Film Festivali'nde ödül aldı[6]. Yurt dışına kaçtıktan sonra Fransa'da Duvar filmini çekti. Güney'in, 1976 yılında Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi'nde tanıklık ettiği, çocuklar koğuşunda çıkan ve tüm cezaevine yayılan bir isyanın sinemaya aktarıldığı Duvar onun son filmi olmuştur.
Son yıllarını Paris'te geçiren Güney, mide kanseri nedeniyle 9 Eylül 1984'te yaşamını yitirdi. Paris'te bulunan Père Lachaise Mezarlığı'na gömüldü.
Önemli filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Yılmaz Güney 114 filmde oyunculuk, 26 filmde yönetmenlik, 15 filmde yapımcılık, 64 filmde ise senaristlik yapmıştır. Ayrıca bir filmin yazarı "Düzen (1978)" olup, bir filmin de "Yol, (1981)" kurgusunu yapmıştır. Aşağıdaki tabloda Güney'in bazı önemli filmleri yer almaktadır.
| Yıl | Film | Görevi[7][8] | Notlar | Kaynak | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oyuncu | Senarist | Yönetmen | Yapımcı | Kurgu | ||||
| 1966 | Hudutların Kanunu | Evet | Evet | Evet | Evet | [9][10] | ||
| 1968 | Seyyit Han (Toprağın Gelini) | Evet | [11] | |||||
| 1967 | Çirkin Kral Affetmez | Evet | Evet | [12] | ||||
| 1969 | Bir Çirkin Adam | Evet | Evet | [13][14] | ||||
| 1969 | Bir Çirkin Adam | Evet | Evet | Evet | Evet | [15] | ||
| 1970 | Umut | Evet | Evet | Evet | Evet | |||
Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Boynu Bükük Öldüler (1971)
- Ağıt
- Arkadaş
- Sürü
- Salpa (1975)
- Ölüm Beni Çağırıyor Gençlik Öyküleri
- Acı
- Sonsuz Bekleyiş Otuz Yılın Şiirleri
- Yol
- Sanık
- Hücrem
- Soba, Pencere Camı ve İki Ekmek İstiyoruz [16]
- Oğluma masallar
- Zavallılar
- Sen ve ötekiler
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Fatoş Güney röportajı, Hürriyet, 5 Mart 2000
- ^ İnsan, militan ve sanatçı Yılmaz Güney. Güney Filmcilik yayınları. Kendi ağzından kısa yaşam öyküsü: s. 16: "1937 yılında, Türkiye'de, bir güney şehri olan Adana'nın Yenice köyünde doğdum. Kürt asıllı, topraksız bir köylü ailenin iki çocuğundan biriyim."
- ^ Yılmaz Güney ve Hakim Sefa Mutlu o gece gazinoya aileleriyle gelmiş ve iki taraf da alkollü oldukları için basit bir tartışma ölümlü bir olaya evrilmiştir 10 Şubat 2000 tarihli Hürriyet haberi 19 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ "Yılmaz Güney kardeşimi vurdu, bizim söz hakkımız yok mu?" Zaman gaz., 19.9.2012
- ^ Yılmaz Güney kronolojisi 19 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 1982 Cannes Film Festivali, kazanan filmler:Missing ve Yol, İMDB
- ^ "Yılmaz Güney" (İngilizce). Internet Movie Database. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012.
- ^ "Yılmaz Güney". SinemaTürk. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012.
- ^ "Ala Geyik" (Türkçe). telifhaklari.gov.tr. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012.
- ^ "Ala Geyik" (Türkçe). sinematurk.com. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012.
- ^ "Tütün Zamanı" (Türkçe). telifhaklari.gov.tr. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012.
- ^ "Karacaoğlan'ın Kara Sevdası" (Türkçe). telifhaklari.gov.tr. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012.
- ^ "Bu Vatanın Çocukları" (Türkçe). telifhaklari.gov.tr. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012.
- ^ "Bu Vatanın Çocukları" (Türkçe). sinematurk.com. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012.
- ^ "Dolandırıcılar Şahı" (Türkçe). telifhaklari.gov.tr. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012.
- ^ "kitap.antoloji.com". Erişim tarihi: 20 Mart 2012.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Grup Yorum
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 | Bu maddedeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir. |
| Grup Yorum | |
|---|---|
 Grup Yorum | |
| Genel bilgiler | |
| Müziğe başladığı yer | Türkiye |
| Tarzlar | Yeni Şarkı, Özgün, Protest, Folk,Folk-Rock |
| Etkin yılları | 1985 - günümüz |
| Plak şirketi | Kalan Müzik |
| Resmî sitesi | www.grupyorum.net |
| Üyeler | İnan Altın, Selma Altın, Ali Aracı,Seçkin Aydoğan, Dilan Balcı, Caner Bozkurt, Muharrem Cengiz, İhsan Cibelik, İbrahim Gökçek, Sultan Kavdır, Cihan Keşkek, Eren Olcay, Ali Papur, Ayfer Rüzgar |
Grup Yorum, Türkiye çıkışlı protest, özgün ve folk-rock gibi müziğin çeşitli dallarında eserler üreten politik, devrimci müzik grubudur[1] 1985'ten günümüze siyasi görüşlerini müzikleriyle topluma duyurmaya çalışmıştır. Bu yönüyle gruba günümüze kadar 400'ün üzerinde dava açılmıştır. 15 üyesi tutuklanıp hapis yatmış ve çıkardığı 21 albüm ile 2 milyondan fazla albüm satışı yapmıştır.[2]
1987'den başlayarak günümüze kadar 21 albüm çıkaran, Türkiye'de ve Avrupa'da her yıl konser veren grup, bunun dışında yüzlerce kitle eylemine, sokak gösterisine, greve, fabrika ve üniversite işgaline katılmıştır. Uzun yıllar konserleri yasaklanıp, üyeleri gözaltına alınıp, tutuklanmış, işkence görmüş ve birçok kentte kasetlerinin satılması engellenmiştir. Albümleri, şarkıları suç unsuru taşıdığı iddiasıyla resmi olarak toplatılmıştır.[kaynak belirtilmeli] Grup Yorum albümlerindeki kimi şarkıların yasadışı DHKP-C örgütü militanlarına adanmış olmasından dolayı,[3] grup üyelerinin bu örgüt ile organik bağı bulunduğu iddia edilmektedir.[2][4][5].Ancak bu iddia grup tarafından yalanlanmıştır.[6]
İçindekiler
[gizle]Geçmiş[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye'de 1980 yılında gerçekleşen askeri darbeye ve sonrasındaki politikalara tepki amacıyla Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencisi dört arkadaşın (Kemal Sahir Gürel, Tuncay Akdoğan, Metin Kahraman,Ayşegül Yordam) bir araya gelmesiyle 1985 kurulan grup, müzik grubu olmanın dışında, muhalif duyarlılığın, haklar ve özgürlükler mücadelesinin de önemli bir ismi olmuştur. Anadolu'nun ve üzerinde yaşayan halkların sesini, devrimci-sosyalist bir müzik anlayışıyla duyurmayı amaçlamıştır. Kuruluş aşamasında ilk olarak Aziz Nesin'in öykülerinden uyarlanan bir oyunun müziklerini yaparak başlamış ardından "Bana Bir Türkü Söyleyin Yarınlara Uzansın" adlı konseri vermişlerdir.[7]
Müzikal tarz[değiştir | kaynağı değiştir]
Yorum, Türkçe dışında, Anadolu'da konuşulan Kürtçe, Zazaca, Lazca, Arapça, Çerkezce dillerinde de şarkılar seslendirmektedir. Müziğinde mey, bağlama, kaval gibi yerel çalgıların yanı sıra, başta gitar olmak üzere keman, trompet, viyolonsel ve obua gibi yerel olmayan pek çok çalgıları da kullanmaktadır. Solo ve koro vokallerin baskın olduğu müziğinde, ritim kompozisyonlarına ve ezgilere yaslanıyor. Folk-rock olarak değerlendirilebilecek bu müzik; ülkenin yerel folk şarkılarından Akdeniz ezgilerine, Latin Amerikalımarşlarından rock müziğe'a kadar birçok tınıyı bir arada dinleyicisine sunuyor.
Grubun şarkı sözlerini, anti-emperyalist mücadele, hapishane katliamları, doğal afetlerin yarattığı yıkımlar, emperyalist savaşlar, ölümler, aşk, erdem ve özgür bir dünyaya duyulan özlem gibi konular şekillendiriyor.
Grup Yorum 25. yılını 12 Haziran 2010 tarihinde İnönü Stadyumu'nda verdiği bir konserle kutladı. Konserde Suavi, Ali Primera, Yasemin Göksu, Tuncel Kurtiz, Nejat Yavaşoğulları ve daha birçok sanatçı Yorum'a eşlik etti. Bu konser Türkiye'de biletli olarak yapılan en kitlesel konser olarak tarihe geçti.[2][8]
Politik duruş[değiştir | kaynağı değiştir]
Grup Yorum'un, sol yelpaze içerisinde belli bir görüşü temsil etmesine rağmen Türkiye'de farklı görüşlere sahip birçok insanın Grup Yorum'u dinliyor olmasını üyeleri "şarkılarındaki güncellik"e bağlıyor. Baskılara karşı bu denli çabuk tepki verebilmeleri, şarkılarındaki melodik dokunun zenginliğiyle de buluştuğunda, her siyasal çizgiden veya siyaset dışı müzikseveri de etkileyebildiğini düşünüyorlar.[9]
Sivas (Gün Tutuşur) şarkısı Sivas Katliamı'nda yaşamını yitirenlere ithaf edilmiştir. [kaynak belirtilmeli]
DHKP-C ile ilişkisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Çeşitli çevrelerce Grup Yorum ile yasadışı DHKP-C örgütü arasında organik bağ bulunduğu iddia edilmektedir.[10][11][12] Buna sebep olarak da, Grup Yorum albümlerindeki çok sayıda şarkının ölmüş DHKP-C militanları ile ilgili olması gösterilmektedir.Ancak bu iddia grup tarafından yalanlanmıştır.[6] Mesela Geliyoruz albümündeki Sibel Yalçın Destanı isimli şarkı, 1995 yılında polisle girdiği çatışmada öldürülmüş Sibel Yalçın isimli DHKP-C militanına adanmıştır. Yıldızlar Kuşandık isimli albümde bulunan aynı adlı şarkının sözleri ise 2005 yılında Adalet Bakanlığına intihar saldırısı düzenlemek isterken öldürülen[13] Eyüp Beyaz isimli DHKP-C militanı tarafından yazılmıştır. Boran Fırtınası albümündeki şarkı isimlerinde belirtilen isimler ise 1996 ölüm oruçları sırasında ölen DHKP-C militanlarıdır.
Bazı Grup Yorum üyeleri 2012 yılında Gazi Mahallesi polis karakoluna intihar saldırısı düzenleyen İbrahim Çuhadar'ın cenazesinin alınmasında hazır bulunmuşlardır. Bu esnada gözaltına alınan Grup Yorum üyeleri işkence gördüklerini iddia etmişlerdir.[14] Ayrıca Grup Yorum üyeleri DHKP-C örgütüne yakınlığı ile bilinen İdil Kültür Merkezi ve TAYAD gibi oluşumlar ile de yakın ilişki içerisindedirler.[15] Grup üyeleri çeşitli zamanlarda DHKP-C üyesi oldukları iddiasıyla gözaltına alınmışlardır.[16][17]
Davalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Grup Yorum'un şarkı sözlerini bulunduran ve dinleyen Berivan Doğan hakkında 'terör örgütü propagandası' yaptığı gerekçesiyle 2006 yılında 9. Ağır Ceza Mahkemesi'nce 10 ay hapis cezasına çarptırıldı.[18][19]
Grup hakkındaki eserler[değiştir | kaynağı değiştir]
Hakkında birçok araştırma yazıları ve kitaplar yayımlanan Grup Yorum, basın tarafından "Hapishane Şarkıcıları", dinleyiciler tarafından "Kar Makinesi" sıfatlarıyla anılıyor.[20][21] Grup hakkında iki kitap bulunmaktadır:
Konserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Yorum, 28 yıllık sanat geçmişinde çok sayıda konserler vermiştir. Bu konserlerden en kitlesel olanı 15 Nisan 2012 yılında Bakırköy Halk Pazarı alanında gerçekleştirdikleri "2. Bağımsız Türkiye" konseridir. 350.000 kişinin katılımıyla gerçekleşti.Konserde, Grup Yorum Korosu ve 20 kişilik orkestranın yanı sıra Beşik Halk Dansları Topluluğu danslarıyla, Nihat Behram şiirleriyle, Zülfü Livaneli, Aylin Aslım, Aynur Doğan ve Hüseyin Turan şarkılarıyla eşlik etti. Konserin sonunda TAYAD'lı ailelerden Anadolu müzik gruplarına kadar değişik yerlerden gelenlerden ve yediden yetmişe her yaştan kurulan 150 kişilik halk korosu da sahneye gelerek Yorum'a eşlik etti. 3. Bağımsız Türkiye Konseri ise yine Bakırköy Halk Pazarı alanında 14 Nisan 2013'te gerçekleşti ve 500.000 kişi katıldı.
Diskografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)